Εκκολπωματίτιδα

Τα εκκολπώματα είναι σακκοειδείς προεκβολές του τοιχώματος του εντέρου, που αντιπροσωπεύουν την πρόπτωση των εσωτερικών στοιβάδων του εντέρου, δηλαδή του βλεννογόνου και του υποβλεννογόνου, διαμέσου ευένδοτων σημείων του μυϊκού χιτώνα. Αυτές οι προεκβολές οφείλονται στην αυξημένη ενδοαυλική πίεση στο παχύ έντερο. Εκκολπώματα μπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε σημείο του εντέρου, αλλά είναι πολύ πιο συχνά στο σιγμοειδές κόλον, στις Δυτικές χώρες, σε αντίθεση με τις Ανατολικές, όπου τα εκκολπώματα είναι συχνότερα στο δεξιό τμήμα του παχέος εντέρου.

Ανατομικά τα εκκολπώματα εντοπίζονται στα σημεία εισόδου των τροφοφόρων αρτηριών στο παχύ έντερο.

Τα εκκολπώματα αυξάνουν με την πάροδο της ηλικίας. Είναι σπάνια πριν το 40ο έτος και προοδευτικά αυξάνουν. Η μέγιστη συχνότητα εμφάνισής τους είναι στην ηλικία των 65 ετών.

Τι είναι η εκκολπωματίτιδα

Πρόκειται για την εμφάνιση φλεγμονής επί εδάφους εκκολπωμάτων.

Συμπτώματα

Τα κυριότερα συμπτώματα της εκκολπωματίτιδας είναι:

  • Κοιλιακό άλγος
  • Δυσκοιλιότητα
  • Διάρροια
  • Αιμορραγία
  • Πυρετός
  • Μεγάλη ευαισθησία κατά την ψηλάφηση της κοιλιάς

Προδιαθεσικοί Παράγοντες

Ο κύριος προδιαθεσικός παράγοντας για την ανάπτυξη εκκολπωμάτων θεωρείται η διατροφή. Δίαιτα με φτωχή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες έχει συνδεθεί με αυξημένη επίπτωση της εκκολπωματικής νόσου παγκοσμίως. Η έλλειψη των ινών οδηγεί στη δημιουργία σκληρότερων κοπράνων στο έντερο, τα οποία για να κατέλθουν, αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό την ενδοαυλική πίεση.

Παράλληλα, η πάροδος της ηλικίας, οδηγεί σε απώλεια της ισχύος του εντερικού τοιχώματος και αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης εκκολπωμάτων.

Η ιστολογική ανάλυση των εκκολπωμάτων, έχει επίσης αναδείξει την παρουσία φλεγμονωδών στοιχείων στα τοιχώματα των εκκολπωμάτων, κάτι που υποδεικνύει ότι η φλεγμονώδης διεργασία διαδραματίζει και αυτή σημαντικό ρόλο στην εκκολπωματική νόσο.

Επιπλοκές

Οι επιπλοκές της φλεγμονής των εκκολπωμάτων περιλαμβάνουν:

  • Αποστηματικές συλλογές
  • Εντοπισμένη ή γενικευμένη περιτονίτιδα
  • Διάτρηση εντέρου
  • Αιμορραγία
  • Απόφραξη
  • Δημιουργία συριγγίων με γειτονικές δομές, όπως η ουροδόχος κύστη

Η αιμορραγία από τα εκκολπώματα μπορεί να είναι αρκετά σοβαρή και ο ασθενής να χρειαστεί νοσηλεία ή ακόμα και μετάγγιση αίματος. Η εμφάνιση περιτονίτιδας είναι απειλητική για τη ζωή και απαιτεί άμεση παρέμβαση από την πλευρά του χειρουργού, ενώ συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης σήψης και shock.

  • Οι περισσότεροι ασθενείς με εκκολπωματική νόσο δεν έχουν συμπτώματα ή αυτά είναι τόσο ήπια ώστε οι ασθενείς δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια
  • Η εκκολπωμάτωση μπορεί να συνδέεται με κοιλιακό άλγος και δυσκοιλιότητα ή αντίθετα διάρροια
  • Οι επιπλοκές της νόσου περιλαμβάνουν αιμορραγία, ενδοκοιλιακές συλλογές, αποστήματα, διάτρηση, περιτονίτιδα και εντερική απόφραξη
  • Η φλεγμονή των εκκολπωμάτων ονομάζεται εκκολπωματίτιδα

Εικόνα εκκολπώματος σε κολονοσκόπηση

Εικόνα εκκολπώματος σε κολονοσκόπηση

Σχηματική απεικόνιση εκκολπωμάτων σιγμοειδούς

Σχηματική απεικόνιση εκκολπωμάτων σιγμοειδούς

Εκκολπώματα κατά μήκος του παχέος εντέρου

Εκκολπώματα κατά μήκος του παχέος εντέρου

Διάγνωση

Η διάγνωση της εκκολπωματικής νόσου και της εκκολπωματίτιδας μπορεί να τεθεί με μια σειρά εξετάσεων οι οποίες περιλαμβάνουν:

  • Βαριούχος υποκλυσμός ( με την έγχυση του σκιαγραφικού και τη λήψη εικόνων αναδεικνύονται οι σακοειδείς προεκβολές στο τοίχωμα του εντέρου)
  • Σιγμοειδοσκόπηση-κολονοσκόπηση ( ανάδειξη του εσωτερικού στομίου των εκκολπωμάτων)
  • Αξονική τομογραφία ( σημαντική και για την ανάδειξη φλεγμονής, καθώς και για την εντόπιση αποστηματικών συλλογών και περιτονίτιδας)

Σχηματική αναπαράσταση εκκολπωματίτιδας και των επιπλοκών της (απόστημα, περιτονίτιδα, δημιουργία συριγγίων) καθώς και απεικόνιση εκκολπωματίτιδας σε ακτινογραφία κοιλίας (εικόνα κάτω αριστερά)

Θεραπεία

Η θεραπευτική προσέγγιση της εκκολπωματικής νόσου και της εκκολπωματίτιδας περιλαμβάνει συντηρητικά και χειρουργικά μέσα. Οι περισσότεροι ασθενείς με εκκολπώματα δεν παρουσιάζουν συμπτώματα και για το λόγο αυτό δεν απαιτούν ιδιαίτερα θεραπευτικά μέτρα. Η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών βοηθά στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και στη δημιουργία μαλακών κοπράνων, ώστε να μην αυξάνεται η ενδοαυλική πίεση κατά την κάθοδό τους.

Ασθενείς με κοιλιακό άλγος και ήπια συμπτωματολογία, μπορεί να χρειαστούν αναλγητική αγωγή.

Όταν εμφανιστεί εκκολπωματίτιδα, είναι αναγκαία η χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής, η οποία συνήθως περιλαμβάνει:

  • Κινολόνες
  • Κεφαλοσπορίνες
  • Μετρονιδαζόλη
  • Δοξυκυκλίνη

Κατά την οξεία φάση ενός επεισοδίου, χρειάζεται τροποποίηση της δίαιτας. Οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν υδαρείς τροφές με στόχο να περνούν μικρές ποσότητες περιεχομένου από το τμήμα του εντέρου που πάσχει, ώστε να αποφευχθεί η πιθανότητα ρήξης.

Επί εμμονής συμπτωμάτων ή εμφάνισης επιπλοκών, οι ασθενείς θα πρέπει να εισάγονται σε Νοσοκομείο για νοσηλεία με ενδοφλέβια χορήγηση υγρών και αντιβιοτικών, ενώ θα πρέπει να ενημερώνονται και για το γεγονός ότι, επί αποτυχίας της συντηρητικής αγωγής θα πρέπει να οδηγούνται χωρίς καθυστέρηση στο χειρουργείο.

Χειρουργική Θεραπεία

Η χειρουργική θεραπεία των εκκολπωμάτων περιλαμβάνει την αφαίρεση του τμήματος του παχέος εντέρου που πάσχει από τη νόσο. Παράλληλα σε ασθενείς με αποστηματικές συλλογές, πρέπει να αφαιρείται όλο το πύον από την κοιλιά. Σε περίπτωση αιμορραγίας, θα πρέπει να εντοπίζεται η εστία και να αντιμετωπίζεται αναλόγως. Χειρουργική επέμβαση ενδείκνυται και σε περιπτώσεις επανειλημμένων επεισοδίων εκκολπωματίτιδας, που απαιτούν νοσηλεία και χορήγηση θεραπείας, ώστε να απαλλαγεί ο ασθενής από τα συμπτώματα.

Στην περίπτωση που ο ασθενής οδηγηθεί στο χειρουργείο λόγω οξείας εκκολπωματίτιδας, υπάρχουν 2 βασικές επιλογές για το χειρουργό.

  • Κολεκτομή και δημιουργία προσωρινής κολοστομίας ( επέμβαση Hartmann)
  • Κολεκτομή και αναστόμωση στον ίδιο χρόνο με ή χωρίς προφυλακτική προσωρινή στομία

Η τελική επέμβαση καθορίζεται από τις τοπικές συνθήκες και από την εμπειρία του χειρουργού.

Μετά την επέμβαση ο ασθενής δε λαμβάνει τίποτα από το στόμα, μέχρι να αποκατασταθεί η λειτουργία του πεπτικού σωλήνα. Ακολούθως σιτίζεται σταδιακά, στην αρχή με υδαρείς, μετά με πολτώδεις τροφές και τέλος με στερεές, πριν εξέλθει με διατροφικές οδηγίες από το Νοσοκομείο. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στη συχνότητα και στην ποιότητα των κενώσεων.

Σχηματική αναπαράσταση χειρουργικής αντιμετώπισης εκκολπωματίτιδας και αναστόμωσης στον ίδιο χρόνο.

Σχηματική αναπαράσταση χειρουργικής αντιμετώπισης εκκολπωματίτιδας και αναστόμωσης στον ίδιο χρόνο.