Μαστός

Ανατομία μαστού με την παρουσία λοβίων (lobe), πόρων (duct) και των λεμφαδένων (lymph nodes)

Οι δυο μαστοί εντοπίζονται στην πρόσθια επιφάνεια του θώρακα και έχουν συνήθως ημισφαιρικό σχήμα. Μια προσεκβολή του μαστού εμφανίζεται σε πολλές γυναίκες με κατεύθυνση προς τη μασχάλη και ονομάζεται ουρά του Spence. Ο μαστός αποτελείται από:

το μαζικό αδένα, που είναι το κυρίαρχο στοιχείο και περιλαμβάνει μεγάλη ποσότητα λίπους
Τα λόβια, όπου παράγεται το γάλα
Τους εκφορητικούς πόρους, για τη μεταφορά του γάλακτος στη θηλή του μαστού.

Επίσης ο μαστός περιλαμβάνει αγγεία, νεύρα και συνδετικό ιστό, που έχει κυρίως στηρικτικό ρόλο. Ο μαστός στην οπίσθια επιφάνειά του έρχεται σε άμεση επαφή με το μείζονα θωρακικό μυ, ο οποίος καλύπτει το θώρακα.

Σχετικά με τον καρκίνο

Σχηματική αναπαράσταση των βημάτων εξέλιξης του καρκίνου του μαστού από την in situ μορφή του μέχρι και τις απομακρυσμένες μεταστάσεις

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη μορφή κακοήθειας στις γυναίκες. Μάλιστα υπολογίζεται πως μια στις 9 γυναίκες θα νοσήσουν κάποια στιγμή της ζωής τους από μια μορφή καρκίνου του μαστού. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, πάνω από 200.000 νέες περιπτώσεις επιθετικών μορφών του καρκίνου του μαστού διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο. Υπάρχουν πολλές μορφές καρκίνου του μαστού και η τελική θεραπεία εξαρτάται άμεσα από το είδος και το στάδιο στο οποίο ανιχνεύεται η κακοήθεια την πρώτη φορά. Έχει μεγάλη σημασία, σε αντίθεση με άλλα όργανα, η συχνή αυτοεξέταση της γυναίκας (ψηλάφηση) δεδομένου ότι είναι η πρώτη που το ανιχνεύει στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη θεραπεία, μπορούν να δώσουν τα καλύτερα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού και να σώσουν πολλές γυναίκες.

Μορφές καρκίνου

Υπάρχουν αρκετές μορφές καρκίνου του μαστού. Οι δυο συχνότερες είναι, το πορογενές καρκίνωμα και το λοβιακό καρκίνωμα.

Καρκίνος μαστού ανά τεταρτημόριο

Το πορογενές καρκίνωμα αποτελεί τη συχνότερη μορφή, αφού 4 στις 5 γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο μαστού παρουσιάζουν αυτόν τον τύπο. Προέρχεται από τα κύτταρα των εκφορητικών πόρων που εξαλλάσονται και αναπτύσσουν κακόηθες δυναμικό. Διακρίνεται στον in situ τύπο ( τα καρκινικά κύτταρα περιβάλλονται από μια μεμβράνη που τα περιορίζει και δεν επιτρέπει τη διάχυσή τους σε άλλες περιοχές του μαστού) και στο διηθητικό τύπο ( η μεμβράνη έχει ανοίξει και τα καρκινικά κύτταρα επεκτείνονται σε γειτονικές περιοχές του μαστού) που αποτελεί και χειρότερη μορφή της νόσου.
Το λοβιακό καρκίνωμα αποτελεί το 10% περίπου του συνόλου των κακοηθειών και προέρχεται από τους αδενικά κύτταρα που παράγουν το γάλα. Η θεραπευτική αντιμετώπισή του διαφέρει από το πορογενές καρκίνωμα.

Άλλες σπανιότερες μορφές είναι:

Φλεγμονώδης καρκίνος μαστού
Μυελοειδές καρκίνωμα
Βλεννώδες καρκίνωμα
Νόσος του Paget
Αδενοειδές-κυστικό καρκίνωμα
Θηλωματώδες καρκίνωμα
Φυλλοειδείς όγκοι
Αγγειοσάρκωμα
Σωληνώδες καρκίνωμα

Αίτια

Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται μια μεγάλη σειρά παραγόντων, η εμφάνιση των οποίων συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Οι γυναίκες που εμφανίζουν 1 ή περισσότερους από τους παρακάτω παράγοντες, αξιολογούνται ως γυναίκες υψηλού κινδύνου. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι:

Η ηλικία. Με την πάροδο της ηλικίας αυξάνει και η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου.
Το οικογενειακό ιστορικό. Σε κάποιες οικογένειες σημειώνεται μεγαλύτερη επίπτωση καρκίνου του μαστού και για το λόγο αυτό οι νεαρότερες γυναίκες θα πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένες και ευαισθητοποιημένες για την πιθανότητα να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη ζωή τους. Γυναίκα που έχει στο περιβάλλον της κοντινό συγγενή α΄ βαθμού με καρκίνο μαστού (αδελφή, μητέρα) έχει διπλάσια πιθανότητα εμφάνισης κακοήθειας σε σχέση με μια γυναίκα που δεν έχει επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό. Είναι επίσης γνωστή η σχέση εμφάνισης καρκίνου του μαστού και στην υπερέκφραση γονιδίων όπως τα BRCA 1 και BRCA 2. Η παρουσία πολλών αντιγράφων των γονιδίων αυτών συνδέεται με πολύ ψηλά ποσοστά καρκίνου του μαστού και γι΄αυτό σε οικογένειες που υπάρχει αυτή η υποψία, απαιτείται γενετικός έλεγχος και λεπτομερής ενημέρωση όλων των γυναικών ανεξάρτητα από την ηλικία για τις πιθανότητες και για τις θεραπευτικές παρεμβάσεις.
Ατομικό ιστορικό. Η ύπαρξη παλαιότερης κακοήθειας στον ίδιο ή τον άλλο μαστό ή στις ωοθήκες συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα επανεμφάνισης καρκίνου μαστού.
Ιστορικό καλοήθων καταστάσεων στο μαστό, όπως η άτυπη υπερπλασία συνδέεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου μαστού.
Πρώιμη εμμηναρχή και όψιμη εμμηνόπαυση.
Φυλή. Οι γυναίκες της λευκής φυλής εμφανίζουν σε μεγαλύτερο ποσοστό καρκίνο του μαστού, αλλά οι Αφρο-Αμερικανίδες έχουν την τάση να αναπτύσσουν πιο επιθετικές μορφές της νόσου.
Ιστορικό προηγηθείσας έκθεσης σε ακτινοβολία ή ακτινοθεραπεία.
Η μη τεκνοποίηση πριν την ηλικία των 30 ετών συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου μαστού.
Παχυσαρκία, μειωμένη σωματική άσκηση
Λήψη από του στόματος αντισυλληπτικών
Μακροχρόνια λήψη αλκοόλ

Σημεία και συμπτώματα

Παρουσία ύποπτης μάζας ή απότομη αύξηση του μεγέθους του μαστού, κατά την ψηλάφηση
Αλλαγή σχήματος του μαστού
Αλλαγή χρώματος στο μαστό ή στη θηλαία άλω
Πτύχωση, ζάρωμα ή άλλη αλλαγή στο σχήμα του δέρματος του μαστού
Εκροή υγρού από τη θηλή (αιματηρο, διάφανο, γαλακτώδες, πυώδες, σκούρο)
Εισολκή θηλών ή αλλοίωση του σχήματός τους

Η εμφάνιση των παραπάνω παραγόντων πρέπει να ευαισθητοποιήσει τη γυναίκα και να την οδηγήχει στην έγκαιρη αναζήτηση εξειδικευμένης συμβουλής.

Γενικά

Στις χώρες του Δυτικού κόσμου, η διαγνωστική διαδικασία περιλαμβάνει 3 βασικά σημεία: Την ψηλάφηση, τη μαστογραφία και τη βιοψία της ύποπτης μάζας. Η αυτοψηλάφηση των μαστών από την κάθε γυναίκα είναι ζωτικής σημασίας και για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται σωστά. Θα πρέπει τις πρώτες φορές να γίνεται κατόπιν οδηγιών από εξειδικευμένο ιατρό, ο οποίος θα απαντήσει και όλα τα ερωτήματα σχετικά με τη νόσο. Συνιστάται η αυτοψηλάφηση να ξεκινά από την ηλικία των 20 ετών και να πραγματοποιείται μια φορά το μήνα, τη βδομάδα μετά την εμμηνορρυσία. Τυχόν αλλαγές ή ψηλαφώμενες μάζες, που δεν υπήρχαν στο παρελθόν, πρέπει να οδηγούν άμεσα τη γυναίκα στον εξειδικευμένο ιατρό

Σχηματική αναπαράσταση μαστογραφίας

Αν και δεν υπάρχει παγκοσμίως ομοφωνία, οι περισσότεροι συγγραφείς συμφωνούν ότι οι μαστογραφίες θα πρέπει να ξεκινούν από την ηλικία των 35 ετών και να επαναλαμβάνονται κάθε 1-2 έτη, εκτός και αν από το ιστορικό υπάρχουν στοιχεία για πρωιμότερη έναρξη του ελέγχου. Παράλληλα επιτρέπει τον ακριβή εντοπισμό μαζών, ώστε να ληφθεί από αυτές σωστή βιοψία.

Απεικόνιση κακοήθους βλάβης σε μαστογραφικό έλεγχο

Η μαγνητική τομογραφία, (MRI) αν και πιο ακριβή σαν εξέταση, τα τελευταία χρόνια κερδίζει συνεχώς έδαφος, τόσο σε γυναίκες υψηλού κινδύνου που δεν έχουν υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, όσο και σε χειρουργημένες γυναίκες στα πλαίσια της μετεγχειρητικής παρακολούθησής τους. Παράλληλα, σε πολλά κέντρα αποτελεί την εξέταση εκλογής για την παρακολούθηση γυναικών με εμφυτεύματα σιλικόνης, λόγω της μεγαλύτερης διαγνωστικής ικανότητας που έχει.

Η μαστογραφία αποτελεί ένα πολύτιμο όπλο στη φαρέτρα των ιατρών που ασχολούνται με τον καρκίνο του μαστού. Είναι εύκολη, ανώδυνη, φθηνή και περιέχει μικρή δόση ακτινοβολίας που δε βλάπτει τις εξεταζόμενες. Γίνεται μετά από προγραμματισμένο ραντεβού και δε χρειάζεται αναισθησία ούτε και νοσηλεία. Δίνει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την μορφολογία των μαστών και τυχόν ύποπτες βλάβες που θα πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω. Παράλληλα δίνει σημαντικά στοιχεία για τη μασχάλη και τους λεμφαδένες της, αφού αυτοί αποτελούν τον πρώτον σταθμό των καρκινικών κυττάρων μόλις αυτά φύγουν από το μαστό.

Εικόνα πορογενούς καρκινώματος στη μαγνητική τομογραφία

Εκτός από την απλή μαστογραφία, σημαντικό ρόλο στην ανίχνευση των καρκίνων του μαστού παίζουν η ψηφιακή μαστογραφία, το υπερηχογράφημα μαστών και τελευταία η μαγνητική τομογραφία. Το υπερηχογράφημα μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την υφή της ύποπτης βλάβης ( αν είναι κύστη ή συμπαγής μάζα), την αιμάτωσή της και να κατευθύνει πιθανή βιοψία σε δύσκολα σημεία, ενώ επειδή δεν έχει ακτινοβολία, μπορεί να επαναλαμβάνεται εύκολα σε σύντομα χρονικά διαστήματα.

Η βιοψία μαστού θα δώσει την τελική απάντηση σχετικά με το αν μια βλάβη είναι κακοήθης ή όχι. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να διενεργηθεί βιοψία από έναν μαστό. ( με λεπτή βελόνη, βιοψία πυρήνα, αφαίρεση όλης της βλάβης με επέμβαση) Σημαντικό είναι να διενεργείται από εξειδικευμένο ιατρό και το υλικό που αφαιρείται αν αποστέλλεται σε εξειδικευμένο παθολογοανατομικό εργαστήριο με μεγάλη εμπειρία, ώστε να αναλυθεί με κάθε λεπτομέρεια και να μειωθεί στο ελάχιστη πιθανότητα λάθους. Γίνεται με τοπική αναισθησία και δε χρειάζεται νοσηλεία, ούτε και ειδική προετοιμασία.

Κατευθυντήρια βιοψία βλάβης μαστού με λεπτή βελόνη υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση

Σταδιοποίηση καρκίνου του μαστού

Ως σταδιοποίηση ορίζεται η διαδικασία εκείνη η οποία επιτρέπει, μέσω ενός συνόλου εξετάσεων, την πλήρη απεικόνιση και έκταση του καρκίνου του μαστού και τον καθορισμό εστιών καρκίνου σε άλλα όργανα εκτός του μαστού, ούτως ώστε να προγραμματιστεί η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή για την κάθε ασθενή, ανάλογα με την έκταση.

Περιλαμβάνει: α) ακτινογραφία θώρακος, για τον έλεγχο πιθανής έκτασης του καρκίνου στους πνεύμονες β) αξονική τομογραφία ολοσωματική, για την ανίχνευση μεταστατικών εστιών σε περιοχές όπως ο εγκέφαλος, η κοιλιά και οι πνεύμονες γ) scanning οστών για την επέκταση της νόσου στα οστά και δ) ΡΕΤ που μας επιτρέπει την ανίχνευση εστιών μετάστασης μικρού μεγέθους που δεν ανιχνεύονται με τις άλλες μεθόδους, βασιζόμενη στο διαφορετικό μεταβολισμό της γλυκόζης από τα καρκινικά κύτταρα, σε σχέση με τα φυσιολογικά κύτταρα.

Υπάρχουν παγκοσμίως πολλά συστήματα σταδιοποίησης του καρκίνου του μαστού. Το πλέον αποδεκτό είναι αυτό της American Joint Committee on Cancer που περιλαμβάνει τα εξής:

Τ (μέγεθος όγκου)
Ν (λεμφαδένες)
Μ (μεταστάσεις σε άλλα όργανα)

Για τον πλήρη καθορισμό του σταδίου πρέπει να συνυπολογιστούν και τα 3 αυτά μεγέθη. Έτσι, ως Τ0, ορίζεται η μη ανίχνευση όγκου στο μαστό, Τis, καρκίνωμα in situ, Τ1, όγκος κάτω των 2 εκατοστών σε διάμετρο, Τ2, όγκος μεταξύ 2 και 5 εκατοστά, Τ3, όγκος άνω των 5 εκατοστών και Τ4, όγκος που διηθεί το δέρμα του μαστού ή το θωρακικό τοίχωμα.

Ως Ν0, ορίζεται η απουσία καρκινικών κυττάρων στους λεμφαδένες, Ν1, η παρουσία καρκινικών κυττάρων σε 1-3 μασχαλιαίους λεμφαδένες, Ν2, η παρουσία καρκινικών κυττάρων σε 4-9 μασχαλιαίους λεμφαδένες ή παρουσία νόσου στους έσω μαστικούς λεμφαδένες και Ν3, παρουσία καρκινικών κυττάρων σε περισσότερους από 10 μασχαλιαίου λεμφαδένες ή παρουσία καρκινικών κυττάρων σε υποκλείδιους λεμφαδένες.

Ως Μ0, ορίζεται η απουσία απομακρυσμένων μεταστάσεων και ως Μ1, η παρουσία μετάστασης σε 1 τουλάχιστον απομακρυσμένο όργανο. (ήπαρ, οστά, πνεύμονες, κεντρικό νευρικό σύστημα, επινεφρίδια κτλ.)

Με βάση τα παραπάνω, ορίζεται ένα σύστημα 4 σταδίων ( I,II,III,IV) τα οποία καθορίζουν την τελική σταδιοποίηση του κάθε καρκίνου. Το πρώτο στάδιο, θεωρείται το πρωιμότερο και έχει την καλύτερη πρόγνωση και τη μεγαλύτερη πιθανότητα θεραπείας, ενώ το τέταρτο στάδιο έχει τη χειρότερη πρόγνωση και τις μικρότερες θεραπευτικές δυνατότητες.

Θεραπεία

Η εφαρμογή της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής εξαρτάται από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η νόσος. Η θεραπεία των αρχικών σταδίων είναι διαφορετική από αυτή των προχωρημένων σταδίων. Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού συνίσταται, αφενός στην αντιμετώπιση της αρχικής εστίας και των διηθημένων από την κακοήθεια λεμφαδένων και αφετέρου, στην αντιμετώπιση τυχόν μεταστάσεων. Η θεραπεία καθορίζεται από τη θεραπευτική ομάδα, η οποία περιλαμβάνει το χειρουργό μαστού, τον ογκολόγο, τον πλαστικό χειρουργό, το φυσιοθεραπευτή και τον ψυχολόγο. Στα θεραπευτικά όπλα περιλαμβάνονται:

Χειρουργική επέμβαση
Χημειοθεραπεία
Ακτινοθεραπεία
Ορμονοθεραπεία
Μονοκλωνικά αντισώματα

Στις χειρουργικές επεμβάσεις περιλαβάνονται:

Ογκεκτομή. Είναι η αφαίρεση της βλάβης με επαρκή ποσότητα φυσιολογικού μαστικού λίπους γύρω από αυτήν
Τεταρτεκτομή. Αφαίρεση μόνο του τεταρτημορίου του μαστού που περιλαμβάνει τη βλάβη
Μαστεκτομή. Αφαίρεση όλου του μαστού με κατωφερέστερο όριο το μείζονα θωρακικό μυ
Τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή. Περιλαμβάνει τη μαστεκτομή και την αφαίρεση των λεμφαδένων της μασχάλης.
Αφαίρεση λεμφαδένα φρουρού. Τα τελευταία χρόνια διενεργείται στη μασχάλη αφαίρεση ενός ή ολίγων λεμφαδένων αντί για πλήρη αφαίρεση όλων των λεμφαδένων. Αυτός ή αυτοί οι λεμφαδένες ονομάζονται φρουροί επειδή είναι οι πρώτοι που υποδέχονται τα καρκινικά κύτταρα, μόλις αυτά ξεφύγουν από το μαστό. Η αφαίρεσή τους συνδιάζεται με εξέταση στο μικροσκόπιο και αν υπάρχουν καρκινικά κύτταρα, τότε αφαιρούνται και οι υπόλοιποι από τη μασχάλη. Διαφορετικά, οι λεμφαδένες παραμένουν στη θέση τους. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται άσκοποι λεμφαδενικοί καθαρισμοί και μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης μετεγχειρητικού λεμφοιδήματος.

Βιοψία λεμφαδένα φρουρού (sentinel node)

Πιθανές επιπλοκές

Πιθανές επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν μετά από μια χειρουργική επέμβαση στο μαστό διακρίνονται σε άμεσες, που εμφανίζονται σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την επέμβαση και σε απώτερες και περιλαμβάνουν:

Aμεσες:
- Αιμάτωμα
- Συλλογή λεμφικού υγρού
- Πτερυγοειδής ωμοπλάτη (λόγω διατομής του νεύρου του Bell)
- Κακώσεις μασχαλιαίων αγγείων (απαιτείται άμεση συρραφή τους)
- Νέκρωση δέρματος ( λόγω μειωμένης αιμάτωσης της περιοχής)
- Φλεγμονή και διαπύηση χειρουργικού τραύματος
- Θρόμβωση μασχαλιαίας φλέβας ( αναγκαία η ανάρροπη θέση του άκρου και η αντιπηκτική αγωγή)
- Απώτερες:
  - Ίνωση-ανάπτυξη ουλής
  - Μυϊκή ατροφία
  - Λεμφοίδημα άνω άκρου που οφείλεται στην αφαίρεση των λεμφαδένων της μασχάλης. Συνιστάται ανάπαυση του άκρου, ανάρροπη θέση, φυσιοθεραπεία, ελαστική περίδεση, χρήση ειδικών επιδέσμων και σε βαρύτερες περιπτώσεις ειδική αντλία αέρα.

Μετά τη χειρουργική επέμβαση έχει μεγάλη σημασία για την ασθενή να γίνει συζήτηση σχετικά με τα εμφυτεύματα σιλικόνης με στόχο της αποκατάσταση μετά από μαστεκτομή. Η συζήτηση πρέπει να γίνεται με τηνασθενή σε πλήρη ηρεμία και παρουσία του θεράποντα χειρουργού μαστου, του ογκολόγου και του πλαστικού χειρουργού, σχετικά με το πιο εμφύτευμα είναι το καταλληλότερο και ποια η κατάλληλη στιγμή εμφύτευσής του, καθώς και για τις πιθανές επιπλοκές από την επέμβαση τοποθέτησης σιλικόνης. Εναλλακτικά, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται αυτόλογα μοσχεύματα, δηλαδή ιστοί οι οποίοι προέρχονται από τον ίδιο τον οργανισμό της γυναίκας, όπως μυϊκές μάζες από τον ορθό κοιλιακό μυ και τον πλατύ ραχιαίο μυ, με πολύ καλά αποτελέσματα.

Η χημειοθεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση φαρμάκων από το στόμα ή ενδοφλεβίως με στόχο τη μεταφορά των ουσιών διαμέσου του αίματος στα καρκινικά κύτταρα. Αφορά τις περιπτώσεις εκείνες ασθενών όπου η χειρουργική επέμβαση δεν είναι επαρκής για τη θεραπεία της ασθενούς. Μπορεί να χορηγηθεί είτε μετά από τη χειρουργική επέμβαση (επικουρική θεραπεία) είτε πριν την επέμβαση, ειδικά σε προχωρημένες μορφές καρκίνου του μαστού. (νεοεπικουρική θεραπεία) Επίσης χημειοθεραπεία δίνεται και σε ασθενείς τελικού σταδίου με στόχο την όσο το δυνατό καλύτερη ποιότητα ζωής. Υπάρχουν πολλοί χημειοθεραπευτικοί παράγοντες, οι οποίοι χορηγούνται είτε μόνοι τους είτε σε συνδιασμούς, ανάλογα με τη μορφή και το στάδιο του καρκίνου. Τα κυριότερα χημειοθεραπευτικά είναι:

Κυκλοφωσφαμίδη
Δοξορουμπικίνη
5-FU
Γεμσιταβίνη
Λετροζόλη
Μεθοτρεξάτη
Ταμοξιφένη
Αναστροζόλη κ.α.

Μεγάλη σημασία έχει ο καθορισμός από τη βιοψία των ορμονικών υποδοχέων στην ασθενή (οιστρογόνα-προγεστερόνη) ώστε να καθοριστεί επακριβώς το χημειοθεραπευτικό σχήμα που αρμόζει σε κάθε ασθενή. Το κάθε φάρμακο συνδέεται με μια σειρά παρενεργειών, άλλων ηπίων και άλλων πιο σοβαρών. Σε κάθε περίπτωση, με την πρώτη εμφάνιση αυτών θα πρέπει να ενημερώνεται η θεραπευτική ομάδα άμεσα.

Η ακτινοθεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση ακτινοβολίας στοχευμένα στην περιοχή του μαστού συμπληρωματικά μετά την επέμβαση. Η διάρκεια της θεραπείας είναι 5-6 εβδομάδες και 5 ημέρες την εβδομάδα. Πιθανές παρενέργειες που μπορεί να εμφανιστούν από την ακτινοθεραπεία περιλαμβάνουν την κόπωση, ερεθισμό του δέρματος του μαστού, φουσκάλες, βαριά δερματίτιδα, οίδημα, πόνος, ξηρό βήχα, οίδημα άνω άκρου και διαταραχές αισθητικότητας λόγω βλάβης νεύρων της περιοχής. Για κάθε παρενέργεια θα πρέπει άμεσα να ενημερώνεται η θεραπευτική ομάδα.

Ορμονοθεραπεία δίνεται στις περιπτώσεις εκείνες των ασθενών που η βιοψία έχει δείξει την ύπαρξη ορμονικών υποδοχέων για τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη πάνω στα καρκινικά κύτταρα. Οι κύριοι ορμονικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού είναι η ταμοξιφένη και οι αναστολείς αρωματάσης. (λετροζόλη , αναστοζόλη, εξεμεστάνη)

Μονοκλωνικά αντισώματα χρησιμοποιούνται ως θεραπευτική αγωγή στις ασθενείς εκείνες που ανιχνεύονται πολλαπλά αντίγραφα ενός γονιδίου, του HER-2. Κυριότερος εκπρόσωπος της κατηγορίας αυτής είναι το trastuzumab.

Αποκατάσταση μαστού

Αποκατάσταση μαστού με διατατήρα

Αποκατάσταση μαστού με μόσχευμα πλατέος ραχιαίου μυός

Μεταθεραπευτική παρακολούθηση

Η μεταθεραπευτική παρακολούθηση στον καρκίνο του μαστού στοχεύει:

Στον έλεγχο των θεραπευτικών αποτελεσμάτων
Στον έλεγχο της εμφάνισης και της εξέλιξης των μεταστάσεων
Στον έλεγχο πιθανής υποτροπής της νόσου.

Περιλαμβάνει:

Κλινική εξέταση κάθε 3-6 μήνες για τα 5 πρώτα χρόνια. Μετά την πενταετία μια φορά ετησίως
Μαστογραφία κάθε 12 μήνες
Η αναζήτηση μεταστατικών εστιών με παρακλινικές εξετάσεις (αξονική, μαγνητική, ΡΕΤ) καθορίζεται κατά περίπτωση ανάλογα με τα ευρύματα της κλινικής εξέτασης.
Γυναίκες που θεραπεύονται με ταμοξιφένη θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτική γυναικολογική εξέταση μια φορά το χρόνο, εφόσον δεν έχει αφαιρεθεί η μήτρα τους.
Σε ασθενείς υπο αγωγή με αναστολείς αρωματάσης, έλεγχος ανά 1-2 έτη της οστικής μάζας.