Αποτελεί μια από τις βασικές εξετάσεις των συμπαγών οργάνων της κοιλίας και βασίζεται στο πιεζοηλεκτρικό φαινόμενο. Σύμφωνα με αυτό, οι κρύσταλλοι όταν πιέζονται, αλλάζουν σχήμα και παράγουν ηλεκτρισμό. Βασικό στοιχείο λοιπόν μιας συσκευής υπερήχων είναι οι κρύσταλλοι (transducers) που υπάρχουν σε κάθε κεφαλή μηχανήματος υπερήχων. Ως υπέρηχοι, ορίζονται οι μορφές εκείνων των ήχων που έχουν τόσο υψηλή συχνότητα, ώστε να μη γίνονται αντιληπτοί από το ανθρώπινο αυτί.

Απεικόνιση της συσκευής για τη διενέργεια υπερηχογραφημάτων
Οι υπέρηχοι αποστέλλονται από την κεφαλή του μηχανήματος που παράγονται προς τα όργανα της κοιλίας, στα οποία προσκρούουν και ανακλώνται. Ανάλογα με τον ιστό και την πυκνότητά του, οι υπέρηχοι απορροφώνται σε διαφορετικό βαθμό και όταν ανακλώνται επιστρέφουν στο δέκτη του μηχανήματος σε διαφορετική μορφή, παρέχοντας όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα εξεταζόμενα όργανα, ώστε οι πληροφορίες να μετατραπούν με κατάλληλη επεξεργασία σε εικόνα στην οθόνη του υπερηχογραφικού μηχανήματος. Οι εικόνες σχηματίζονται με βάση το βαθμό φωτεινότητας-διαβάθμισης του γκρι και επιτρέπουν την ανίχνευση ακόμα και κινητικότητας, με τη βοήθεια του φαινομένου Doppler. Για την εφαρμογή του φαινομένου Doppler, είναι απαραίτητη η συνεχής κίνηση της κεφαλής υπερήχων κατά την εξέταση. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της ροής αίματος.
Το μηχάνημα υπερήχων αποτελείται από την κεντρική κονσόλα πολλαπλών λειτουργιών, από τις διάφορες κεφαλές υπερήχων, που χρησιμοποιούνται ανάλογα με τη μελέτη του εξεταστή και την οθόνη, στην οποία απεικονίζονται τα ευρήματα, σε αποχρώσεις του γκρι.