Υπερηχογράφημα

Αποτελεί μια από τις βασικές εξετάσεις των συμπαγών οργάνων της κοιλίας και βασίζεται στο πιεζοηλεκτρικό φαινόμενο. Σύμφωνα με αυτό, οι κρύσταλλοι όταν πιέζονται, αλλάζουν σχήμα και παράγουν ηλεκτρισμό. Βασικό στοιχείο λοιπόν μιας συσκευής υπερήχων είναι οι κρύσταλλοι (transducers) που υπάρχουν σε κάθε κεφαλή μηχανήματος υπερήχων. Ως υπέρηχοι, ορίζονται οι μορφές εκείνων των ήχων που έχουν τόσο υψηλή συχνότητα, ώστε να μη γίνονται αντιληπτοί από το ανθρώπινο αυτί.

Απεικόνιση της συσκευής για τη διενέργεια υπερηχογραφημάτων

Οι υπέρηχοι αποστέλλονται από την κεφαλή του μηχανήματος που παράγονται προς τα όργανα της κοιλίας, στα οποία προσκρούουν και ανακλώνται. Ανάλογα με τον ιστό και την πυκνότητά του, οι υπέρηχοι απορροφώνται σε διαφορετικό βαθμό και όταν ανακλώνται επιστρέφουν στο δέκτη του μηχανήματος σε διαφορετική μορφή, παρέχοντας όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα εξεταζόμενα όργανα, ώστε οι πληροφορίες να μετατραπούν με κατάλληλη επεξεργασία σε εικόνα στην οθόνη του υπερηχογραφικού μηχανήματος. Οι εικόνες σχηματίζονται με βάση το βαθμό φωτεινότητας-διαβάθμισης του γκρι και επιτρέπουν την ανίχνευση ακόμα και κινητικότητας, με τη βοήθεια του φαινομένου Doppler. Για την εφαρμογή του φαινομένου Doppler, είναι απαραίτητη η συνεχής κίνηση της κεφαλής υπερήχων κατά την εξέταση. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της ροής αίματος.

Το μηχάνημα υπερήχων αποτελείται από την κεντρική κονσόλα πολλαπλών λειτουργιών, από τις διάφορες κεφαλές υπερήχων, που χρησιμοποιούνται ανάλογα με τη μελέτη του εξεταστή και την οθόνη, στην οποία απεικονίζονται τα ευρήματα, σε αποχρώσεις του γκρι.

  • Στις ιατρικές εφαρμογές χρησιμοποιούνται υπέρηχοι συχνότητας από 1-30 MHz, οι δε χρησιμοποιούμενοι ηχοβολείς είναι πραγματικού χρόνου.

Ασφάλεια εξέτασης

Το υπερηχογράφημα είναι απόλυτα ασφαλής εξέταση για τον εξεταζόμενο, ενώ παράλληλα είναι γρήγορη αφού απαιτούνται λίγα λεπτά της ώρας για την ολοκλήρωσή της. Είναι φθηνή, ενώ από τη στιγμή που δεν χρειάζεται ακτινοβολία, είναι απόλυτα ασφαλής για εγκύους. Επίσης υπάρχει και η δυνατότητας της επαναληψιμότητας και κάθε εξεταζόμενος μπορεί να επαναλάβει το υπερηχογράφημα όσες φορές κριθεί απαραίτητο, χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα.

Ενδείξεις υπερηχογραφήματος

Το υπερηχογράφημα είναι μια αξιόπιστη μέθοδος για την ανάδειξη παθολογικών καταστάσεων που προέρχεται από τα όργανα της κοιλιάς, όπως το ήπαρ, η χοληδόχος κύστη, ο σπλήνας, το πάγκρεας, οι Νεφροί, η σκωληκοειδής απόφυση, τα έσω γεννητικά όργανα, η ουροδόχος κύστη και τα αγγεία της κοιλιάς.

Συνήθως το υπερηχογράφημα χρησιμοποιείται ως πρώτη εξέταση σε ασθενείς που παραπονούνται για πόνο ή άλλα συμπτώματα από την κοιλιά, επαναλαμβάνεται χωρίς καμία επιβάρυνση και μπορεί να κατευθύνει τους γιατρούς σχετικά με το ποιες εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν για την ολοκλήρωση του διαγνωστικού ελέγχου σε κάθε ασθενή.

Επιπλέον στα χέρια ενός έμπειρου εξεταστή, το υπερηχογράφημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και θεραπευτικά, αφού επιτρέπει την εισαγωγή καθετήρων στην κοιλιά για την εκκενωτική παρακέντηση συλλογών, όπως αποστήματα, αιματώματα, ορώδεις συλλογές κτλ.

Ακόμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε βιοψίες αφού επιτρέπει την προσεκτική είσοδο οργάνων βιοψίας στην κοιλιά, αλλά και στο θώρακα και στον τράχηλο και υπό άμεση όραση στην οθόνη των υπερήχων, αφαιρούνται τμήματα ιστών από ύποπτες βλάβες, χωρίς να χρειάζεται αναισθησία ή χειρουργική επέμβαση. Εκτός από την κοιλιά, επιτρέπει τη λεπτομερή μελέτη οργάνων , όπως ο θυρεοειδής και οι παραθυρεοειδείς αδένες, ενώ είναι σημαντική και η προσφορά των υπερήχων στη μελέτη των μυϊκών κακώσεων. (ρήξεις, αιματώματα κτλ) στην περιοχή κυρίως του ώμου, του Αχίλλειου τένοντα και του γόνατος.

Απεικόνιση της χοληδόχου κύστεως σε υπερηχογραφικό έλεγχο
Απεικόνιση της χοληδόχου κύστεως σε υπερηχογραφικό έλεγχο
Εικόνα από υπερηχογραφικό έλεγχο, όπου απεικονίζονται οι ηπατικές φλέβες και η συμβολή τους με την κάτω κοίλη φλέβα, στην οπίσθια επιφάνεια του ήπατος
Εικόνα από υπερηχογραφικό έλεγχο, όπου απεικονίζονται οι ηπατικές φλέβες και η συμβολή τους με την κάτω κοίλη φλέβα, στην οπίσθια επιφάνεια του ήπατος

Περιορισμοί εξέτασης

Το υπερηχογράφημα στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην ικανότητα του εκάστοτε χρήστη και για το λόγο αυτό, η εξέταση από μη ειδικό μπορεί να οδηγήσει σε λάθος συμπεράσματα. Επίσης, η ύπαρξη αεροπλήθιας (μεγάλη ποσότητα αέρα στη κοιλία) μπορεί να εμποδίσει τη διενέργεια λεπτομερούς εξέτασης.

Είναι αρκετά ακριβής εξέταση, αλλά δεν προσεγγίζει τη διαγνωστική ακρίβεια άλλων εξετάσεων, όπως η αξονική και μαγνητική τομογραφία, αλλά μπορεί να τις συμπληρώνει και να τις κατευθύνει.